מכירה 75 - פריטים נדירים ומיוחדים
- יד (73) Apply יד filter
- book (73) Apply book filter
- manuscript (73) Apply manuscript filter
- חסידות (47) Apply חסידות filter
- letter (45) Apply letter filter
- כתבי (44) Apply כתבי filter
- ספרים (40) Apply ספרים filter
- gloss (37) Apply gloss filter
- מכתבים (32) Apply מכתבים filter
- ישמח (29) Apply ישמח filter
- והגהות (29) Apply והגהות filter
- וכתבי (29) Apply וכתבי filter
- טייטלבוים (29) Apply טייטלבוים filter
- יואל (29) Apply יואל filter
- ספריית (29) Apply ספריית filter
- מסאטמר (29) Apply מסאטמר filter
- משה (29) Apply משה filter
- סיגט (29) Apply סיגט filter
- ואדמו (29) Apply ואדמו filter
- רבי (29) Apply רבי filter
- רי (29) Apply רי filter
- ספרים, (29) Apply ספרים, filter
- ואדמורי (29) Apply ואדמורי filter
- הישמח (29) Apply הישמח filter
- האדמור (29) Apply האדמור filter
- האדמו (29) Apply האדמו filter
- משה" (29) Apply משה" filter
- האדמו"ר (29) Apply האדמו"ר filter
- ה"ישמח (29) Apply ה"ישמח filter
- ואדמו"רי (29) Apply ואדמו"רי filter
- books, (29) Apply books, filter
- librari (29) Apply librari filter
- mosh (29) Apply mosh filter
- rebb (29) Apply rebb filter
- satmar (29) Apply satmar filter
- sighet (29) Apply sighet filter
- teitelbaum (29) Apply teitelbaum filter
- yismach (29) Apply yismach filter
- yoel (29) Apply yoel filter
- ספרי (20) Apply ספרי filter
- ישראל (19) Apply ישראל filter
- chassid (18) Apply chassid filter
- והקדשות (16) Apply והקדשות filter
- חתימות (16) Apply חתימות filter
- dedic (16) Apply dedic filter
- signatur (16) Apply signatur filter
- chassidut (15) Apply chassidut filter
- print (15) Apply print filter
- chabad (14) Apply chabad filter
- eretz (14) Apply eretz filter
בספר שלפנינו נדפסו שני חיבורים מקוריים מאת האדמו"ר המחבר: פירוש "היכל הברכה" – פירוש על פי יסודות הקבלה והחסידות על כל ענייני המסורה, חסרות ויתרות, פתוחות וסתומות, ופירוש "אוצר החיים" על תרי"ג המצוות שבפרשיות, ובו מבאר בהרחבה על פי יסודות הקבלה והחסידות באיזה אות מעשרת הדברות רמוזה כל מצווה (על פי יסודו של רבינו סעדיה גאון המובא ברש"י בפרשת משפטים כד, יב). שני החיבורים מיוסדים על הקדמותיהם ויסודותיהם של האריז"ל והבעש"ט. בחיבוריו אלו מרבה המחבר לבאר את שורשי תורתם של האר"י והבעש"ט, וכיצד הם משתלבים יחד.
חומשי "היכל הברכה" למהרי"א מקומרנא הם מספרי היסוד של ההגות הקבלית החסידית. חביבות מיוחדת היתה להם אצל אדמו"רים מכל החוגים (בית זידיטשוב, ה"דברי חיים" וצאצאיו, ה"צמח צדק" מליובאוויטש ועוד).
במכתבו של רבינו המחבר לחסידים המתגוררים בהונגריה, אודות הפצת החומשים עם פירושו הקדוש, כותב המחבר את ברכתו המיוחדת וסגולת ספריו הקדושים: "...ומובטחני שכל מי שיהיה חומש שלנו בביתו ינצל מכל רע ומכל פגע רע ומחליים ומחסרון ויהי ביתו מלא ברכת ד' וכל טוב והצלחה ועושר וחיים ארוכים לו ולבניו... בבני חיי ומזונא וחסדים ורחמים והכרעת הכף לזכות ולחיים ארוכים".
החומש כולל, מלבד תרגום אונקלוס, גם את פירושי רש"י ובעל הטורים, מסורה גדולה וקטנה, משכיל לדוד (פירוש על רש"י), מאת רבי דוד פארדו, ומנורת שלמה – פירוש על המסורה, מאת רבי אורי שרגא פייבוש אב"ד דובראוונא (חתן הגר"א).
בכרך בראשית הגהות בכתב-יד, בכתיבה מזרחית [תימן?], ומספר הגהות בכתיבה אשכנזית (בהן הפניות לספריו הנוספים של המחבר). רישומים וחתימות בכרכים האחרים.
כרך בראשית: [1], רפג, [10] דף. חסר דף קדם-שער. הדף של הפטרת ויחי, בסוף הכרך, נכרך פעמיים. כרך שמות (ומגילת אסתר): [2], שכ, [45] דף. חסר אחד הדפים מדפי מגילת אסתר. כרך ויקרא (ומגילת שיר השירים): [2], ש, [11]; [4], טו-סב דף. כרך במדבר (ומגילת רות): [3], רכה, [15] דף. כרך דברים (ומגילת קהלת ואיכה): [3], ריא, [1], כו דף. חסר דף קדם-שער.
5 כרכים. 26.5 ס"מ. מצב משתנה בין הכרכים. כתמים (בהם כתמי רטיבות), קרעים ובלאי. בכרך בראשית – קרעים חסרים בדף השער ובמספר דפים נוספים, עם פגיעה בטקסט, רובם משוקמים (בהשלמת נייר או בצילום). סימני עש (רובם קלים. במספר דפים עם פגיעה בטקסט). בכרך שמות – קרעים בדף השער, בדפים שאחריו ובדפים האחרונים. קרעים אלו חוזקו ברצועות עבות של נייר דבק חומצי, על חלקים נרחבים מהדפים (כתוצאה מכך כמה מן הדפים דבוקים מעט זה לזה). בכרך ויקרא – סימני עש, עם פגיעות קלות בטקסט. קרע חסר באחד הדפים, עם פגיעה בטקסט. בכרך במדבר – קרעים חסרים בדף קדם השער, עם פגיעה במסגרת, חלקם משוקמים בהשלמת נייר. בכרך דברים – דף השער והדף שאחריו מנותקים (כנראה הושלמו מעותק אחר). קרע חסר בדף השער. הדבקות נייר דבק לשיקום. חותמת. חיתוך שוליים עם פגיעה בטקסט בחלק מהדפים. כריכות חדשות.
בכרך במדבר (שנדפס ראשון) נדפסה הקדמה. ידועים לנו שני ווריאנטים של ההקדמה. האחד, עם נוסח ארוך (שני דף ובהם שלושה קטעי הקדמה), והשני – עם נוסח קצר (דף הכולל קטע הקדמה אחד, ובצדו השני הסכמת רבי יצחק אייזיק מזידיטשוב). לפנינו דף ההקדמה הקצר.
העותק של הרה"ק רבי ישראל מפיקוב, בנו וממלא מקומו של רבי לוי יצחק מברדיטשוב. בדף המגן הקדמי מופיע רישום המעיד שהספר שייך לו: "זה הספר תלמוד הירושלמי שייך להרב המאור הגדול החריף בוצינא קדישא ופרישא שלשלת היוחסין מו"ה ישראל בהגאון המנוח אמיתי מו"ה לוי יצחק אב"ד ומצד"ק [=ומורה צדק] דק'[הילת] בא'[רדיטשוב]".
מתחת לרישום זה, מופיעה חתימה: "הק' שמואל" – כפי הנראה, זו חתימת רבי שמואל שמעלקא, בנו הגדול של רבי ישראל מפיקוב.
בדף השער, חתימה (מחוקה במקצת): "נאו' ישעי'[ה] [בהר]ב מפקאב" – מבניו הצעירים של רבי ישראל.
הרב הקדוש רבי ישראל אב"ד פיקוב (תקכ"ג-תקע"ט), בן בכור ותלמיד מובהק לאביו רבי לוי יצחק מברדיטשוב. הסתופף גם בצילם של רבי זושא מאניפולי ורבי משה ליב מסאסוב (עמו עסק הרבה בענייני פדיון שבויים). בראשית שנות התק"נ התמנה לאב"ד פיקוב. לאחר פטירת אביו בשנת תק"ע התמנה לאב"ד ברדיטשוב. אביו רבי לוי יצחק מביא בספרו "קדושת לוי" (סלאוויטא תקנ"ח) מחידושיו של בנו רבי ישראל, בהלכה ואגדה. מחותנו בעל התניא כותב עליו "חסידא ופרישא", והמגיד מקוזניץ כותב עליו "ידיד ה'... איש אלקי קדוש הוא". חיבר ספר בשם "לקוטי מהרי"ן ותולדות יצחק בן לוי" – רמזים וסודות על פרשיות התורה והמגילות (ברדיטשוב תקע"א). בספרו זה הוא מביא עשרות פעמים מדברי תורתו של אביו, בחרדת הכבוד.
[4], ריב דף. 34.5 ס"מ. מצב טוב-בינוני. כתמים. בלאי וקרעים חסרים בדף המגן הקדמי, בדף השער ובדפים נוספים, רובם משוקמים בהשלמת נייר או בהדבקה. נקבי עש בחלק מהדפים. רישומים וחותמות. כריכת עור חדשה.
"סדר תפלה מכל השנה", עם כוונות האר"י, תפילות לחול, שבת ומועדים, נוסח ספרד, בעריכת המקובל רבי שבתי מרשקוב – תלמיד הבעל שם טוב. קוריץ, [תקנ"ד 1794]. מהדורה ראשונה.
העותק של הרה"ק רבי אברהם ווייס, זקנו של האדמו"ר בעל ה"אמרי יוסף" מספינקא. בעותק זה חסרים 31 דפים. רוב התוכן של דפים אלו הושלם בקונטרס בן 17 דף, בכתב-ידו של רבי אברהם ווייס, אשר נכרך בסוף הסידור (מצורף אישור מומחה מאת נכדו רבי יצחק ישעיה ווייס המעיד על זיהוי כתב היד שלפנינו).
ב"סידור רבי שבתי" מופיעים לראשונה כוונות ומנהגים מרבינו ישראל בעל שם טוב, רבו המובהק של עורך הסידור רבי שבתי מרשקוב. סידור זה התקדש ונערץ אצל גדולי החסידות (על חשיבותו של הסידור ושל מחברו, ראה בהרחבה להלן).
רבי אברהם ווייס (תקנ"ג-תר"כ) שו"ב בקאליש ולאחר מכן במונקאטש. גדל בביתו של הרה"ק רבי יצחק אייזיק מקאליב, לאחר שהתייתם בגיל שנתיים. לאחר מכן היה תלמידו ומבני חבורתו של "שר בית הזהר" – הרה"ק רבי צבי הירש מזידיטשוב. חיבר חיבורים רבים בכל מקצועות התורה, אך הם אבדו בשואה. היה ידוע כמעתיק כתבים עבור רבותיו אדמו"רי זידיטשוב. בשנת תרי"ב עלה לארץ והתגורר בצפת, ולאחר מכן בטבריה, ובה מקום קבורתו.
רבי אברהם היה זקנו של האדמו"ר בעל "אמרי יוסף" מספינקא, שכן בנו רבי שמואל צבי ווייס, ראש בית הדין במונקאטש, היה אביו של ה"אמרי יוסף". בניו האחרים הם: רבי יצחק אייזיק ווייס, בעל "בית יצחק", ראב"ד מונקאטש, ולאחר מכן אב"ד סוואליווע (חותנו של האדמו"ר רבי אלימלך מטאהש); ורבי מרדכי ווייס, שעלה עם אביו לטבריה והיה ממנהיגי הישוב שם.
בסוף כתב היד חתימה וחותמות (בעברית ואותיות לטיניות) של נכדו של רבי אברהם (בן בנו רבי מרדכי): "חיים אברהם ווייס בלא"א מו"ה מרדכי ווייס ז"ל"; "חיים אברהם ווייס בה"צ ר' מרדכי ממונקאטש זל"ה בעה"ק ירושלם ת"ו"; "אברהם ווייס, ירושלים". חותמתו של הנכד מופיעה גם בדף שכט/1.
עותק חסר. ו-צו, קא-רסג, [1] (בדף זה נדפסו "הודו" ו"כגוונא". הדף נכרך רק בחלק מהעותקים), רסא, רסג-שמד; סב; עז, פה-פז דף. סך הכל חסרים 31 דפים (במקור: [2], רסג, [1], רסא-שמד; סב; צט דף) + [17] דפי השלמה בכתב-יד (הדפים החסרים הושלמו בשלב מאוחר יותר גם בצילום). 18 ס"מ. מצב בינוני. כתמים (חלקם כהים) ובלאי. קרעים (חלקם חסרים) וסימני עש בדפים רבים, עם פגיעה בטקסט, רובם משוקמים בהשלמת נייר. כמה מדפי כתב-היד קרועים בשוליהם ומנותקים, עם פגיעה בטקסט. חותמת. כריכה חדשה, עם שדרת עור. רוב הספר מנותק מן הכריכה.
סטפנסקי חסידות, מס' 412.
סידור רבי שבתי מרשקוב
בסידורו של רבי שבתי מרשקוב מופיעים לראשונה כוונות ומנהגים מאת רבו הבעל שם טוב. בשער נדפס כי נוספו בו: "יחודי'[ם] של האלקי קדוש הבעש"ט אשר שמו נודע בכל קצוי ארץ".
בסידור זה נדפס לראשונה המנהג שחידש הבעש"ט לומר בשעת הדלקת נרות חנוכה "ויהי נועם" ו"יושב בסתר" שבעה פעמים: "ובשם מורי ריב"ש נר"ו לאמר ז"פ [=ז' פעמים] ויהי נועם יושב בסתר כפשוטו, והיה נוהג לומר ג"כ בימים נוראים ובכל עת צרה שלא תבא..." (כרך א, דף שלו/2). כמו כן הוא המקור למנהג הבעש"ט שיש להימנע מדברי חולין בליל שבועות עד לאחר הקדושה שבמוסף: "בשם מורי נר"ו צריך ליזהר מאד אחר התיקון שעשה בלילה שלא יפסיק בשום שיחה בטילה עד אחר שאומר במוסף קדוש'[ת] כתר..." (כרך ב, דף נב/2). עוד מוזכר שם בעמ' שלפניו: "קבלתי ממורי נרו כשחל שבועות ביום... שיכוין בשעת אמירת עשרת הדברות...". כמו כן הוא מביא כוונות "ממורי נר"ו" שיש לכוונן בשעת הלימוד באשמורת הבוקר, וכן כוונות להתרת נדרים.
הסידור ומחברו התקדשו ונערצו ביותר בקהילות החסידים, ובעיקר אצל גדולי החסידות. בספר "סדר הדורות החדש" (מהדורת סאטמר תש"א, דף יט/1) נכתב: "הרב מ' שבתי ראשקיווער ז"ל המקובל האלקי חיבר סידור עם כוונת האר"י, והוא נדפס זה זמן רב, והוא יקר במציאות..." (הדברים נכתבו בשנת תרכ"ה). מיכאל לוי רודקינזון כותב בספרו "תולדות עמודי החב"ד" (קניגסברג תרל"ו, עמ' 31-32) כי כאשר ערך האדמו"ר הזקן רבי שניאור זלמן מלאדי את סידור התפלה שלו "בחר לו מסדורי האר"י ז"ל הנדפסים את סידור ר' שבתי שעפטיל מראשקוב... ועפ"י רוב לקח נוסח התפילה מסידור ר' שבתי ראשקעווער בסדור התפלה שלו". בספר אמרי פנחס השלם (א, עמ' רכג-רכד) מובא בשם רבי יעקב שמעון בנו של הרה"ק רבי פנחס מקוריץ: "אין להתפלל כי אם בנוסח האריז"ל דפוס לבוב [=תקמ"ח, סידור רבי אשר] או בסידורו של רבי שבתי, ולא בנוסחאות האחרות שבסידורים החדשים". עוד מובא שם בשמו של רבי בנימין זאב מבאלטא – תלמידו המובהק של רבי פנחס מקוריץ: "...סידור של רבי שבתי ז"ל הוא גם כן סידור שלנו" [של תלמידי רבי פנחס מקוריץ]. המגיד מקוז'ניץ, ה"עטרת צבי" מזידיטשוב וה"מנחת אלעזר" ממונקאטש למדו ועיינו בסידור רבי שבתי, ועיטרוהו בהגהות וביאורים שנדפסו. האדמו"ר רבי שמואל אבא מזיכלין התפלל כל ימיו בסידור רבי שבתי (להב אש, פיטרקוב תרצ"ה, עמ' 28).
הסבא קדישא רבי ישראל מרוז'ין היה מתפלל את תפילותיו מסידור רבי שבתי שהיה כתוב בכתב-יד קדשו של המחבר. מסופר שלאחר שעקר הרב הקדוש מרוז'ין לסדיגורה, "שאל תמיד בלי הרף מאת כל האנשים העומדים לפניו, כי יתאמצו להביא לו את הסידור אשר שכח בעיר יאס, יען כי הוא כתב-יד של הצדיק מו"ה שבתי זצ"ל מראשקוב... וכן היה אשר הביאו לפניו את הסידור לסאדיגורא, וכאשר הגיע לידו הקדושה אמר בזה הלשון: דער סידור איז מיין לעבען [=הסידור הזה הוא החיים שלי]" (ישועות ישראל, פאדגורזע תרס"ד, ב, עמ' מט).
המקובל האלוקי רבי שבתי ב"ר צבי הירש מרשקוב (נולד לפני ת"פ ? – נפטר בין השנים תקמ"א-תקמ"ד), תלמידו של רבינו ישראל בעל שם טוב וסופרו של רבו הבעש"ט. יש אומרים כי היה גם תלמידו של רבינו דוב בער המגיד ממזריטש. ידוע כי הצדיק רבי מאיר מפרמישלן הראשון שימש כמלמד בביתו, ומספרים כי באותם ימים נסע אליהם הבעש"ט, כדי לפעול יחד ולבטל ע"י ייחודים וכוונות את כוחה של כת הפרנקיסטים שהתפשטה אז. נודע כמעתיק מומחה ועורך של כתבי-יד, במיוחד כתבי קודש מתורת האר"י ותלמידיו. כך לדוגמה, בספר "פרי עץ חיים" [לרבי חיים ויטאל] שנדפס בקוריץ תקמ"ה, ובו הוספות רבות מגורי האר"י שלא נמצאו במהדורה הראשונה, נכתב: "אלה מוסיף על הראשונים אשר יגענו ומצאנו ספר פע"ח מוגה מאד המועתק מכתיבת יד של הרב המנוח החסיד המקובל מו"ה שבתי ראשקובר ז"ל אשר כל כתביו בחזקת מתוקן כנודע שמו באיתן מושבו והמפורסמת א"צ ראי'[ה]...". מסופר כי הבעש"ט ביקש מרבי שבתי להעתיק עבורו את חיבורו של המקובל רבי העשיל צורף, "ונתן לו להעתיקו ולא גרמה הזמן עד שנתבקש הרב הריב"ש [רבי ישראל בעל שם] בישיבה של מעלה". על גודל קדושת כתביו של רבי שבתי מספרים מעשה מופלא בשם הרב מאוטוניא כי פעם נפל בשוגג כתב-יד של סידור רבי שבתי לתוך תנור אש, ומבלי שידעו הציתו עליו אש במשך החורף כולו, ובכל זאת נשרפו ממנו רק הגליונות החלקים והשאר נותר קיים בשלמותו. שנת לידתו ופטירתו לוטים בערפל. רבי שבתי העמיד אחריו שושלת מפוארת של צדיקים ואדמו"רים מצאצאיו. ביניהם, בנו האדמו"ר רבי יוסף – תלמיד רבי פנחס מקוריץ, נכדו – האדמו"ר רבי שלמה זלמינא מרשקוב, נינו – רבי שבתי [השני] מרשקוב, ועוד (סידור רבי שבתי, מהדו' ירושלים תשס"ח, "תולדות רבינו").
סידור זה שלפנינו בנוי על המהדורות הקודמות של סידורי האר"י האשכנזיים. הסידור הראשון שנדפס בזולקווא בשנת תקמ"א, נערך על-ידי המקובל רבי אריה ב"ר אברהם מזולקווא, בהסכמת חכמי ומקובלי הקלויז בבראד. הנוסח והכוונות נערכו במהדורה ההיא על פי הספרים משנת חסידים ופרי עץ חיים. לאחר מכן נדפס בלבוב "סידור רבי אשר" בשנת תקמ"ח, שנערך על ידי רבי אשר מרגליות ממעז'יבוז' – תלמידו של רבי חיים צאנזר מבראד. במהדורת לבוב תקמ"ח הוגהו ותוקנו השיבושים שנפלו במהדורה הראשונה, וכן נוספו בו הוספות ע"פ ספרים נוספים המיוסדים על כתבי האר"י: עץ חיים, ספר היחודים, מחברת הקודש, וכן "מסידור של הגאון המקובל החסיד המפורסם איש אלקים מו' שבתי זללה"ה מק"ק ראשקאב" [הסידור שלפנינו שהיה עדיין בכתב-יד] (מהקדמת רבי אשר מרגליות לסידורו). בסיס הסידור שלפנינו הוא כאמור הסידור שנדפס בזולקווא תקמ"א, שעליו הוסיף רבי שבתי עוד הוספות חשובות מכתבי האר"י.
העותק של האדמו"רים רבי יחזקאל שרגא הלברשטאם משינאווא ובנו רבי אריה ליבוש מטורנא.
דף השער ועשרים הדפים שאחריו חסרים. במקומם נכרכו דפים בכתב-יד, בהם הושלמו השער והדפים החסרים בכתיבת סופר נאה, ובהעתקה מדוייקת של הטיפוגרפיה המקורית בדפוס.
בדף השער שבכתב היד, חותמותיו של האדמו"ר רבי יחזקאל שרגא הלברשטאם: " יחזקאל שרגא הלברשטאם חופ"ק שינאווא". בדף שאחריו – חותמת נוספת שלו, ולצדה חותמת בנו – האדמו"ר רבי אריה ליב הלברשטאם מטורנא: " ארי' ליבוש הלברשטאם חופ"ק טארנא יצ"ו".
כפי הנראה, הגיע הספר אל האדמו"ר ללא הדפים בכתב-יד ורק בעת שהספר היה ברשותו נעשתה ההשלמה. הדבר עולה מכך שבדף הראשון מדפי הספר המודפסים (דף א' של הספירה השניה), מופיע מעין "קוויטל", אותו כתב כנראה אחד מחסידי האדמו"ר שהעניק ספר זה במתנה לרבו: "מנחת זכרון ממני אלימלך בן פייגא אסתר".
האדמו"ר הראשון משינאווא (שיניווא) – הגאון הקדוש רבי יחזקאל שרגא הלברשטם אב"ד שינאווא (תקע"ה-תרנ"ט), בעל "דברי יחזקאל". בנו בכורו של האדמו"ר בעל "דברי חיים" מצאנז, וחתן רבי אריה ליב ליפשיץ מווישניצא בעל "אריה דבי עילאי" (חתן רבי משה טייטלבוים בעל ה"ישמח משה"). גדול בתורה, בנגלה ובנסתר, בהלכה ובחסידות. אביו ה"דברי חיים" העריכו וכבדו מאד, וכתב בכמה מתשובותיו על גודל קנאותו של בנו לאמת: "זה לא כביר היה אצלי בני הרב הגדול האבד"ק שינאווע וסיפר לי... ועדותו נאמנה אלי למאוד, כי ידעתי שלא יכזב בעד כל חללי דעלמא" (שו"ת דברי חיים, ב, אורח חיים, סימן ב). עוד בחיי אביו הגדול נחשב לאחד מגדולי הרבנים והאדמורי"ם בדורו. אבי שושלות אדמו"רים חשובות, וכבר בחייו כיהנו עשרות אדמו"רים מבניו ונכדיו ברבנות ואדמו"רות בערים שונות. קדוש וטהור מנעוריו, שימש את גדולי האדמו"רים ונחשב לתלמידם החשוב. נודע גם כבעל-מופת ופועל-ישועות, והיה נותן לפונים אליו מחפציו, כסגולה ל"שמירה" ולישועה.
בנו, האדמו"ר רבי אריה לייבוש הלברשטם מטורנא (תר"כ בערך-תר"צ), חתן אחיו האדמו"ר רבי משה משיניווא. לאחר פטירת אביו כיהן כאדמו"ר בקלויז עדת חסידי צאנז ושינווא בטורנא, והתקבצו אליו חסידים רבים וחשובים. הנהיג חבורה של בני-עליה, עובדי השם, והיה שם דגש על לימוד התורה ודקדוק ההלכה. היה נוהג להתפלל כ"ותיקין". עמד בקשרי שו"ת ופולמוס עם הרה"ק מנאסויד רבי אברהם יהושע פריינד, הכותב עליו: "...כ"ק אריא בר אריא עילאה קדישא, זרעא קדישא דמרן אדומו"ר, הרה"ק מטורנא שליט"א" (שו"ת מאור יהושע, סימן א).
בדף הראשון מדפי הדפוס חתימה בכתיבה ספרדית: "נסים אשכנזי הי"ו". רישום בעלות בכתיבה ספרדית בעמוד האחרון של הספר: "זה הספר הקדוש והנורא של הגביר הנעלה המשכיל הנבון הר' שמואל נטף קנה אותו על ידי בגרוש אחד...". מתחתיו רישום נוסף: "ואני הצעיר יוסף בכר יצחק נטף נכד הגביר הנז'[כר] זכיתי לקרות בזה הספר של אדוני זקני תנצב"ה".
עותק חסר כא דף ראשונים, שהושלמו בכתב-יד. כא דף (בכתב-יד); קעח דף. 30.5 ס"מ. מצב טוב. כתמים. בלאי בחלק מהדפים. מעט קרעים בדף השער, בדף שלאחריו, ובדף א מהספירה השניה, ללא פגיעה בטקסט, משוקמים בהדבקת נייר. כריכת עור חדשה.
מהדורות ראשונות של כל חמשת החלקים, עם שער נפרד לכל חלק. בראש חלק במדבר ובראש חלק דברים נדפסו הסכמותיהם של האדמו"ר בעל ה"דברי חיים" מצאנז ושל העורך, נכד המחבר, בעל ה"ייטב לב" מסיגט.
בכרך בראשית, בדף הבטנה הקדמי, רישום בעלות המעיד שהספר שייך לרבי עמרם בלום, בעל ה"בית שערים": "שייך לכבוד הרב הגאון הגדול האמיתי קדוש וטהור מרנא ורבנא כקש"ת מהו' עמרם בלוהם נ"י האבדק"ק חוסט והגליל". מתחתיו רישום אחר המעיד שהספר שייך לבנו רבי משה נחום בלום "דומ"ץ דפק"ק אראדעא יע"א", בכתב-יד בנו של רבי משה נחום – רבי שמואל שמעלקא. בדף זה, בדף השער ובדף האחרון, חותמות בעלות של רבי משה נחום בלום, עם הכתובת: "משה נחום בלוהם בהגאון מוה"ר עמרם זצ"ל דומ"ץ דק"ק גראססוורדיין תע"א". בדף לו/1, הגהה בכתב-ידו של רבי משה נחום, חתומה "מנ"ב" [=משה נחום בלוהם].
בכרך שמות, חותמות באותיות לטיניות במספר דפים: "א.ל. [=אהרן לוי] גרין". הגהות בכתב-יד בדפים עג/2, עז/1, עז/2 (בעמוד השער רישום בעפרון עם הזיהוי: "הגהות ר' אביש שפירא אב"ד הומענע").
בכרך ויקרא, מספר חתימות ורישומי בעלות, בהם של רבי ישראל אלימלך וערטהיימר מזבארוב.
בכרך במדבר, בעמוד השער, חתימת רבי אברהם אבלי כץ רפפורט הרטשטיין מאוהעל (ראה אודותיו להלן): "הק' אברהם אבלי כ"ץ ראפאפורט מאוהעל הארטשטיין".
בכרך דברים, חותמת באותיות לטיניות בסוף הספר: "יהודה הארניק".
המחבר הגאון הקדוש רבי משה טייטלבוים אב"ד אוהעל (תקי"ט-תר"א), אבי שושלות אדמו"רי סיגעט וסאטמר ועוד שושלות חסידיות חשובות. נודע מצעירותו לגאון מופלג, ואף זכה בימי נעוריו לבקר בהיכלו של הגר"א בווילנא ולשוחח עמו בלימוד (הרב יוסף משה סופר, הגאון הקדוש בעל ישמח משה, ברוקלין תשמ"ד, עמ' כה-כו). כיהן ברבנות בשיניווא ובאוהעל. התקרב לחסידות בגיל מבוגר, והיה מתלמידי ה"חוזה מלובלין" וה"אוהב ישראל" הרב מאפטא. משנת תקס"ח, בה נבחר לרב באוהעל, הפיץ את החסידות בארצות הונגריה. התפרסם בדורו כמקובל אלוקי ופועל ישועות, ועסק הרבה בנתינת קמיעות. מספריו: שו"ת "השיב משה" בהלכה, "ישמח משה" על תנ"ך ו"תפלה למשה" על תהלים.
הגאון רבי עמרם בלום (תקצ"ד-תרס"ז), מגדולי הפוסקים בהונגריה. בן-בתו של הגאון הקדוש רבי עמרם חסידא (רוזנבום) אב"ד מאד וצפת. תלמידו המובהק של רבי מאיר פרלס אב"ד קרולי, ותלמיד ה"כתב סופר" וה"מחנה חיים". כבר בצעירותו התפרסם כגאון מופלג, ובשנת תרי"ח נתמנה לרב בעיר אלמשאד בהיותו כבן 22. בשנת תרכ"ד עלה לכהן ברבנות ה' מאד (עיר בה כיהן בעבר ברבנות סבו רבי עמרם חסידא). משנת תרמ"א אב"ד חוסט ומשנת תרמ"ג אב"ד ברטי-אויפאלו בה כיהן למעלה מ-25 שנה. נודע כאחד מגדולי המשיבים בהונגריה, בספריו שו"ת בית שערים נדפסו למעלה מ-1000 תשובות להלכה בארבעת חלקי שו"ע. ספריו נדפסו מחדש ע"י נכדו הגאון רבי מנשה קליין גאב"ד קהילת אונגוואר בארה"ב ובירושלים, שאף ייסד לזכרו את ישיבת "בית שערים".
רבי אברהם אבלי כץ הרשטיין-רפפורט (נפטר תרמ"ח), היה תלמידם של ה"ישמח משה" וה"דברי חיים". התכתב בהלכה עם ה"דברי חיים", ה"כתב סופר" וה"ייטב לב", והיה מממוני קופת רבי מאיר בעל הנס.
חמשה כרכים. כרך ראשון (בראשית): [1], קיז דף. כרך שני (שמות): צ דף. כרך שלישי (ויקרא): מב דף. כרך רביעי (במדבר): [1], מט דף. כרך חמישי (דברים): עב, [1] דף. 22-24 ס"מ. מצב כללי טוב. כתמים ובלאי. קרעים קלים בדף השער של הכרך הראשון, מודבקים בנייר דבק. בכרך הרביעי, קרעים בשוליים הפנימיים של דף השער והדף שאחריו, עם פגיעה קלה בטקסט. כריכות עור חדשות.
מחבר הספר היה אחיו ורבו של בעל ה"מאיר נתיבים". חיבור זה הועתק ונערך על ידי בעל ה"ערבי נחל", שהיה נשוי לנכדת המחבר.
בדף השער, בסוף הספר ובאמצעו, חתימותיו וחותמותיו של האדמו"ר רבי שלום אליעזר הלברשטאם מראצפרט: "זה שייך לר' שלום אליעזר הלברשטאם"; "שייך לשלום אליעזר הלברשטאם"; "שלום אליעזר האלברשטאם חונה פה ק"ק טארנאוו".
בדף השער חתימת בנו רבי חיים הלברשטאם – דיין ומו"צ בסאטמר.
האדמו"ר רבי שלום אליעזר הלברשטאם (תרכ"ב-תש"ד), מבניו הצעירים של האדמו"ר בעל "דברי חיים" מצאנז. מגדולי הצדיקים ובעלי המופת בהונגריה בדור שלפני השואה. כבר מנעוריו הצביעו עליו גדולי האדמו"רים כעל דמות מופת והרבו לדבר על קדושתו ועל נשמתו הגבוהה. מסופר כי כאשר שהה בצאנז האדמו"ר בעל "תפארת שלמה" מראדומסק, הצביע על רבי שלום אליעזר ואמר כי הוא יהיה אחד ממנהיגי ישראל בעת ביאת המשיח. בזמן פטירת אביו היה בן 14 בלבד, והוא נתחנך על ידי אחיו הגדול האדמו"ר משיניווא. נשא את בת אחותו וגיסו האדמו"ר רבי מרדכי דוב טברסקי אב"ד הורנוסטייפולי. בשנת תרמ"ו התיישב רבי שלום אליעזר בעיר טארנא (טארנאוו/טרנוב, גליציה), ושם הסתגר בד' אמותיו בקלויז של חסידי צאנז והגה בתורה יומם ולילה. בשנת תרנ"ט עבר להונגריה לעיר ראצפרט והקים בה את חצרו. בראצפרט ישב למעלה מארבעים שנה. נודע כאיש מופת ופלא. יהודים רבים נהרו מרחבי הונגריה אל ביתו בראצפרט ונושעו מברכותיו (ראה בספר 'רבינו הקדוש מראצפערט', בני ברק 2007, עדויות וסיפורים לרוב על המופתים והישועות שפעל). [ראה קטלוג "קדם", מכירה 33 פריט 172, בו מובאת עדותו של יהודי שחמיו קיבל מכתב מהאדמו"ר ערב השואה, והוא מעיד כי חמיו "הטמין ונשא את המכתב על גופו כל שנות השואה במסירות נפש, וניצל בניסי ניסים ממש"]. בשנות השואה לא עזב את קהילתו ונספה עמם באושוויץ בחודש סיון תש"ד.
[1], צט דף. 33 ס"מ. נייר תכלכל. מצב טוב. כתמים (במספר דפים כתמים כהים). מעט בלאי. קרעים וסימני עש בדף השער ובדפים ראשונים ואחרונים, עם פגיעה קלה בטקסט. כריכת עור חדשה.
סטפנסקי חסידות, מס' 499.
עותק מיוחס למשפחת הרב הקדוש מקרעסטיר, עם חתימות והקדשה.
בשער חתימת ידו של רבי "אברהם שטיינער" מקרעסטיר, עם חותמות וחתימת רבי "אברהם צבי גינצלער מהומנא". בחזית הכריכה המקורית, הטבעת שם: "אברהם שטיינער". בדף לפני השער הקדשה בכתב ידו וחתימתו של רבי "אברהם שטיינער", שנתן את הספר כמתנה ליום חתונתו של ידידו רבי אברהם צבי גינצלער, בשנת תרס"[ז?]. מתחת לחתימת ההקדשה של "הק' אברהם שטיינער", רישום נוסף בכת"י אחר [כנראה, של המקבל רא"צ גינצלר]: "בהה"צ מהור"ר ישעי' שליט"א, הנקרא בפי כל הרבי ר' ישעי'לי בקרעסטיר".
בעמוד מול השער רישומים בעיפרון: "ישעי' ב"ר משה ז"ל" [דומים במקצת לחתימת הרב הקדוש רבי ישעיה'לה מקרעסטיר, אך מסתבר שזו רק העתקת חתימותיו, שנעשתה כנראה ע"י אחד מבני ביתו].
הצדיק הקדוש רבי ישעיה שטיינר מקרעסטיר (תרי"ב-תרפ"ב), תלמידו וממשיך דרכו של האדמו"ר רבי צבי הירש מליסקא בעל "אך פרי תבואה". התייתם מאביו בגיל שלוש ומגיל 12 התגדל כבן בביתו של רבו הקדוש מליסקא. דבק בחסידות ונסע אל רבי חיים הלברשטאם מצאנז ורבי מרדכי מנאדבורנה, אולם עיקר שימושו היה אצל רבי צבי הירש מליסקא והוא קיבל על עצמו להיות שמשו של רבי צבי הירש [גם בתקופת אדמו"רותו כאשר המונים מכל רחבי הונגריה נסעו אליו היה חותם: "...שהיה משמש בקודש אצל הרב הצדיק מליסקא"]. גדולי האדמו"רים בדורו העריצוהו, בהם האדמו"ר רבי חיים מצאנז והאדמו"ר רבי יששכר דוב המהרי"ד מבעלז [שאמר עליו כי "מפתח של פרנסה" נמצא אצל רבי ישעיה מקרעסטיר]. עשה צדקות לאלפים ורבבות. קיים בהידור ובגופו מצוות הכנסת אורחים, והיה עמוד החסד והתפילה בדורו. צדיק עממי מפורסם. מכל רחבי הונגריה נהרו לחצרו המוני יהודים (ואף גויים) לשאול בעצתו. נודע לרבים כפועל ישועות ונותן קמיעות. עד היום הזה יש שתולין את תמונת פני-קדשו כסגולה להינצל מעכברים, משום מעשה שהיה, כמסופר בספר תולדותיו, "מֵי באר ישעיהו".
בנו הרה"ק רבי אברהם שטיינר האדמו"ר מקרעסטיר (תרמ"ג בערך-אדר א' תרפ"ז, אוצר הרבנים 851), ממלא מקום אביו ר' ישעיה'לה באדמו"רות קרעסטיר. המשיך את מעשי החסד המופלגים ואת הכנסת-האורחים של אביו הקדוש. לביתו המשיכו לנסוע המוני יהודים מכל רחבי הונגריה, לשאול בעצתו ולהשיג "קמיעות" וישועות. לאחר פטירתו, עלה על כסאם חתנו הרה"ק רבי מאיר יוסף רובין האדמו"ר מקרעסטיר.
מקבל הספר – החתום בשער הספר – רבי אברהם צבי גינצלער (נספה בשואה, בשנת תש"א), דומ"צ בעיר הומנא (סלובקיה) ומרמ"י הישיבה בעיר. תלמיד בעל "ערוגת הבושם" ותלמיד וחסיד לאדמו"רי בעלז וסיגט. סבו רבי אברהם צבי גינצלר (הראשון), היה משמשו בקודש של ה"ישמח משה" ומגדולי חסידיו של הרה"ק רבי צבי מליסקא. אביו רבי יצחק אייזיק גינצלר גר בעיר קרעסטיר, והוא ובניו היו מתלמידי ומקורבי הרה"ק רבי ישעיה'לה מקרסטיר, בהם בנו רבי יוסף מרדכי גינצלר, שחיבר את הספר "מֵי באר ישעיהו" לתולדות רבי ישעיה'לה מקרסטיר, בו הוא מביא דברים בשם אחיו רבי אברהם צבי. בשואת יהודי אירופה נספו רוב בני משפחתו של רבי אברהם צבי, הי"ד – הוא ואשתו, בניו ובנותיו, חתניו ורוב נכדיו (מלבד שני נכדים שניצלו כ"אוד מוצל מאש" והקימו משפחות מפוארות). לאחר השואה נמצאו בעליית בית מדרשו בהומנא, כתבי-ידו בהלכה ובאגדה, מהם נדפסה סדרת הספרים "יצב אברהם", בה מובאים דברים רבים מרבותיו הגדולים.
[2], קיב דף. 24.5 ס"מ. נייר יבש. מצב בינוני. סימני שימוש רב. כתמים. בלאי וקרעים, עם פגיעות בטקסט (הדבקות שיקום רבות בנייר דבק וברצועות נייר). כריכה מקורית עם שדרה ופינות מעור, מעט בלויה ופגומה.
העותק של האדמו"ר הקדוש מריבניץ, שהתפלל בו רבות, עם סימני שימוש (כתמי יין בדפי הקידוש והזמירות של ליל שבת וזמירות של סעודה שלישית, וכתמי שעווה בדפי הדלקת נר חנוכה).
בדף הבטנה של הכריכה הקדמית אישור בכתב-ידו של של גבאי האדמו"ר – רבי בן ציון אדלר, בו מעיד "שבסידור זה התפלל כ"ק אדמו"ר מריבניץ זיע"א במשך תקופה ארוכה בימי חול ובימי ש"ק ויו"ט, כולל בזמן עריכת השולחן הטהור, הבדלה ומלוה דמלכא[!]...".
בדף המגן הקדמי, וכן בסוף ספר תהלים, רישומי "קוויטל" של חסידים, שכתבו את שמם ושם אמם כדי שהאדמו"ר יתפלל עליהם ויזכירם בתפילתו.
האדמו"ר רבי חיים זנוויל אברהמוביץ – "הרבי מריבניץ" (תרנ"ח-תשנ"ו), צדיק בעל מופת, שכיהן במסירות נפש כאדמו"ר תחת השלטון הקומוניסטי ברומניה. נולד בבוטושאן שברומניה ונתייתם מאביו בגיל שנתיים וחצי. כיתום צעיר גדל בבית האדמו"ר רבי יהודה אריה ליב פרנקל מבוטושאן ונסמך להוראה ע"י רבי יהודה לייב צירלסון, אך במיוחד הפך לבן-בית ותלמיד קרוב של האדמו"ר רבי אברהם מתתיהו פרידמן משטפנשט. מספרים כי הרבי משטפנשט, שלא היו לו ילדים, כינה אותו "בני היקר" ואמר עליו: "אתה החידוש שלי", והוא מצדו היה אומר על הרבי משטפנשט: "אני בן יחיד שלו". בפטירתו של הרבי משטפנשט אמר לו: "אני משאיר לך שלושה דברים: את רוח הקודש שלי, את הצורה ואת החן שלי". היה בקי מופלג והעיד על עצמו שכבר בהיותו בגיל 18 ידע את כל הש"ס. כבר בצעירותו נודע בהנהגות החסידות והפרישות שלו: נהג לסגף את עצמו, היה טובל בקרח, צם ימים ארוכים כשהוא עטוף בטלית ותפילין עד הלילה, ועורך "תיקון חצות" בדמעות שליש במשך שעות ארוכות כשהוא לבוש שק.
לאחר מלחמת העולם השניה עזבו רבנים רבים את אזור הכיבוש הרוסי, בשל הקושי לקיים אורח חיים דתי תחת השלטון הקומוניסטי, אך הוא נשאר בעיר ריבניצה (Râbniţa, כיום במולדובה), שם החל לכהן כאדמו"ר במסירות נפש. למרות איסור השלטונות, המשיך לקיים מצוות בגלוי, היה שוחט ועורך בריתות ליהודי האזור, ומוסר שיעורי תורה. בזכותו השתמרו באורח פלא חיים חסידיים מלאים מאחורי מסך הברזל. הפקידים הקומוניסטים הכירו אותו וידעו על מעשיו, אך כיבדו אותו. מספרים כי פעם נעצר בשל פעילותו, אך שוחרר כשהבטיח לשופט כי אשתו תתרפא אם ישחררו.
לאחר נפילת מסך הברזל, עלה לירושלים ולאחר מכן היגר לארצות הברית, שם צבאו על דלתותיו המונים. היה ידוע כבעל רוח הקודש ואף הוא העיד על עצמו כי ביכולתו לראות "מקצה העולם ועד סופו". נתפרסם מאד כצדיק בעל מופת ופועל ישועות. רבבות באו להתייעץ עמו ולהתברך מפיו, וראו ישועות ומופתים מופלאים. היה מבטל מחלות של האנשים בברכתו, ורבים מצאו את זיווגם ונפקדו בילדים בזכותו. היה אוהב ישראל מופלג והיה מסוגל לבכות בכי תמרורים לשמע צרותיו של אדם אחר. נהג לומר כי הישועות שהוא פועל הן בזכות שמרגיש את צערו של השני, בוכה ומתפלל עליו. נפטר בגיל מופלג קרוב למאה שנים. קברו שבעיר מונסי הוא מוקד עליה לרגל, ואלפים באים להשתטח על ציונו מדי שנה. הזמר החסידי מרדכי בן-דוד (ורדיגר), שהיה קשור אליו בלב ובנפש, הקדיש לו את השיר "אוי רבי" באלבומו "אין עוד מלבדו".
רז, [14], תו; כ; תלג-תעב דף. 23.5 ס"מ. מצב טוב. כתמים. כריכה מקורית.
העותק של האדמו"ר הקדוש רבי משולם פייש סגל לאווי אב"ד טאהש, שהתפלל בו רבות, עם סימני שימוש רבים.
בדף שלפני השער ובדף שאחריו חותמותיו של האדמו"ר: "משולם פייש סג"ל לאווי אב"ד דק"ק טאש יצ"ו".
בדף שלפני השער רשומים עשרות שמות של חסידים שכתבו את שמם על הסידור כדי שהאדמו"ר יזכיר אותם בתפילותיו.
לסידור מצורף פתק בכתב-יד קדשו של האדמו"ר, שנכתב בחנוכה תשל"ו: "אכלו לשם[?] ואני בא במהרית[!] האפשרי להתפלל".
מצורף לסידור אישור חתום של הרב משה אליעזר פאפער, תלמיד האדמו"ר, בו מעיד שהסידור היה בשימושו של האדמו"ר "והתפלל בו במשך תקופה ארוכה". סידור זה עבר במשך הזמן לבעלותו של הרב פאפער, ששמו חתום בדף המגן הקדמי, וחקוק על גבי הכריכה.
האדמו"ר מטאהש, הגאון הקדוש רבי משולם פייש סג"ל לאווי (תרפ"ב-תשע"ה), בן האדמו"ר רבי מרדכי מדעמעטשער (דֶמֶצֶ'ר), נכדו של רבי משולם פייש לאווי מטהאש (הראשון). הגיע למונטריאול קנדה בשנת תשי"א, והקים בשנת תשכ"ג את קרית "בית הלוי" לחסידות טאהש. נודע בתפילותיו הארוכות והנהגתו בעבודת ה' בדבקות נפלאה. רבים נהרו לחסות בצל קורתו בשבת קודש, מהם מגדולי המשפיעים החסידיים בארה"ב וקנדה. דברי תורתו נדפסו בספר "עבודת עבודה".
[173], יח, [8] דף. 22.5 ס"מ. מצב טוב-בינוני. כתמים ובלאי. קרעים במספר דפים, מודבקים בנייר דבק. קרע חסר באחד הדפים של תפילת "שמונה עשרה" של שחרית לחול, עם פגיעה בטקסט.
ספר שו"ת התשב"ץ, שלושה חלקים, מאת רבינו שמעון בן צמח דוראן. עם ספר שו"ת חוט המשולש, מאת נכדי המחבר. אמשטרדם, [תצ"ח-תצ"ט 1738-1739]. מהדורה ראשונה. עם ארבעה שערים. השער הראשון מאוייר בדמויות משה ואהרן, דוד ושלמה.
בתחילת הספר שבע הגהות קצרות בכתב יד קדשו של הגה"ק רבי משה טייטלבוים אב"ד אוהעל, בעל ה"ישמח משה". ההגהות מכילות תיקוני טעויות דפוס (רוב הטעויות תוקנו במהדורת למברג תרנ"א ובמהדורת מכון ירושלים. חלקן תוקנו על פי העתקות כתבי יד של התשב"ץ).
הספר הגיע בירושה לבן-נינו האדמו"ר רבי יואל טייטלבוים. בכמה דפים חותמות בעלות שלו מתקופת כהונתו כאב"ד אורשיווא.
בעל ה"ישמח משה" היה רגיל לכתוב הגהות בשולי הגליונות של ספריו (ראה: ייטב פנים ח"ב, חוסט תרע"ב, דף קנד/2, אות ד; הגאון הקדוש בעל ישמח משה, ברוקלין תשמ"ד, עמ' קעז-קעח; קטלוג קדם 72, פריט 131; ראה גם פריט הבא). ספרייתו של בעל ה"ישמח משה" עברה לנכדו בעל ה"ייטב לב" וממנו עברה לבנו בעל ה"קדושת יום טוב". לאחר פטירת ה"קדושת יום טוב" עברו הספרים בחלקם לידי בנו הגדול בעל ה"עצי חיים" (ראה: ויגד משה, ברוקלין, תשל"ב, עמ' רעו – סימן לד אות כד), ובחלקם לידי בנו הצעיר רבי יואל טייטלבוים אב"ד סאטמר.
ספר התשב"ץ מובא מספר פעמים בספריו של בעל ה"ישמח משה", ובפרט בספר השו"ת שלו "השיב משה". לדוגמה: "אחר שכתבתי כל אלה, נשאתי עיני וראיתי בתשובת מהר"ש דוראן, שהוא חלק רביעי של התשב"ץ, הנקרא חוט המשולש, בטור הראשון סימן מ"ג, שכתב..." (השיב משה, יורה דעה, סימן מח). כמו כן, מוזכר הספר שלפנינו כמה פעמים בספרי בן-נינו האדמו"ר מסאטמר. ראה לדוגמה: "והמהר"ם שיק ז"ל... וגרם לו זאת עבור שלא היה ספר התשב"ץ בידו, כאשר העיד בעצמו... שאין ספר התשב"ץ בידו ולא ראהו בפנים, לזה כתב כן. ולאחר העיון בפנים הספר נלפענ"ד [=נראה לפי עניות דעתי] ברור כמו שכתבתי" (שו"ת דברי יואל, אורח חיים, סימן ו, עמ' מז).
במספר דפים הגהות קצרות ותיקונים בכתב-יד [מוקדם]. חתימות ורישומים שונים בעברית ובאותיות לטיניות: "הק' יונתן בנימין גראס – האמאק" (ראה עליו בחומר המצורף); "הק' מאיר [ג?]רונוואלד".
[11], צא; סט, [1]; סח, [1]; [1], לו; [2], לט-פג; [1], פה-קא, [1] דף. ארבעה שערים. 32 ס"מ. מצב כללי טוב. כתמים. בלאי וקרעים. סימני עש בדפים האחרונים. חתימות וחותמות שונות. כריכת עור חדשה.
למהדורה זו ידועים מספר וריאנטים, הנבדלים זה מזה במספר דפי השער. ידועים עותקים עם 7 דפי שער (ואף עם 8 דפי שער, ראה קטלוג "קדם", מכירה 59, פריט 88), וישנם עותקים בהם מופיעים במקור רק 4 דפי שער (כמו בעותק שלפנינו. ראה מפעל הביבליוגרפיה, וראה מאמר דן וגיטה ירדני, עלי ספר, י, עמ' 119-132). בשער הראשון המאויר נרשם פרט השנה "אשר" [תק"א 1741], אולם הספר נדפס למעשה בתצ"ח-תצ"ט.
האדמו"ר הקדוש רבי משה טייטלבוים אב"ד אוהעל (תקי"ט-תר"א), מגדולי החסידות בהונגריה ובגליציה. גאון אדיר, ומקובל אלוקי, חריף ובקי בכל מכמני התורה, נגלה ונסתר. התפרסם בחייו כאיש אלוקים קדוש ונורא, בעל רוח הקודש, ופועל ישועות בקרב הארץ. רבנותו הראשונה הייתה בשיניווא בין השנים תקמ"ה-תקס"ח. בשנת תקס"ח נבחר לרב ואב"ד אוהעל והגליל. במחצית ימי-חייו הראשונה היה רבי משה מן ה"מתנגדים" לדרך החסידות, ובצעירותו נסע להקביל פני הגר"א בווילנא ולקבל תורה מפיו (ר"ב לנדוי, הגאון החסיד מווילנא, עמ' רצא, בשם רבי זלמן וובר. האדמו"ר מקלויזנבורג מביא עדות מעניינת מאותו ביקור, מה שסיפר סבו זקנו ה"ישמח משה" בעניני הנהגת הגר"א עם תלמידיו – שו"ת דברי יציב, ח"ד, יורה דעה, סימן קלא). במשך השנים התקרב רבי משה אל החסידות, בהשפעת חתנו הגאון רבי אריה ליב ליפשיץ מווישניצא, מחבר שו"ת "אריה דבי עילאי", ששכנעו לנסוע אל ה"חוזה מלובלין". אצל "החוזה" נוכח לראות גילויי רוח הקודש מובהקים, ומאז נהיה לתלמידו המובהק, התדבק בדרך החסידות והיה למפיצי תורתה בגלילותיו. מהפך זה חל אצלו בשנות רבנותו בשיניווא. כמו כן, נסע אל האדמו"ר ה"אוהב ישראל" הרב מאפטא. משנת תקע"ה החל לחלק קמיעות לנזקקים לישועה. "הפעולות והמופתים שנעשו ע"י הקמיעות מאתו, תלאה העט להעריך". לפי המסופר לבו היה מהסס בעניין הקמיעות האם להמשיך בכך, עד ששמע קול משמים שקרא לו בהקיץ: "אל תירא כי אתך אני" (תהלה למשה). עד היום מרבית הקמיעות וה"שמירות" בארצות אשכנז מיוחסים לתיקוני הקמיעות של בעל ה"ישמח משה", ובהם הנוסח הנדפס של "שמירה לילד וליולדת" ו"שמירה למגפה". גם נוסח ה"קרעסטירר'ס קמיעות" המפורסמים, שנכתבו ע"י אדמו"רים כסגולה לשמירה על הבית והרכוש, מקורם מבעל ה"ישמח משה".
מכתביו נדפסו ספרי הדרוש הנודעים שלו "ישמח משה" על התורה והמגילות ועל אגדות הש"ס, "תפילה למשה" על תהלים, ותשובותיו נדפסו בספר "השיב משה", ועוד ספרים. בסידורים רבים נספח ספרו "מעין טהור" על הלכות נדה, שנכתב ביידיש עבור נשות ישראל.
האדמו"ר הקדוש רבי יואל טייטלבוים מסאטמר (תרמ"ז-תשל"ט), בנו הצעיר של האדמו"ר רבי חנניה יו"ט ליפא בעל ה"קדושת יו"ט" (תקצ"ו-תרס"ד), ונכדו של האדמו"ר רבי יקותיאל יהודה בעל ה"ייטב לב" (תקס"ח-תרמ"ג), שכיהנו כרבני סיגט והיו ממנהיגי היהדות החסידית באזור מרמרוש.
נודע מנעוריו כאחד מגדולי דורו, בחריפותו ובגאונותו, בקדושתו ובטהרתו הנפלאה. בגיל צעיר נתמנה לכהן ברבנות העיר אורשיווא. בשנת תרפ"ה עבר לכהן ברבנות העיר קרָאלי (על מקומו של רבי שאול בראך שעבר לכהן ברבנות קאשוי), ובשנת תרצ"ד עבר לכהן ברבנות העיר סאטמר. בכל ערי רבנותו ניהל ישיבה גדולה ועדת חסידים גדולה. עמד בראש היהדות האורתודוקסית הנאמנה והבלתי-מתפשרת באזור מרמרוש. מעמודי התווך של עולם התורה בדור שלאחר השואה. לאחר הצלתו מהשואה הגיע לארה"ב וכונן בה את קהילת חסידי סאטמר – העדה החסידית הגדולה בעולם. נשיא "העדה החרדית" בירושלים, וממנהיגי היהדות החרדית בארה"ב וברחבי העולם. מחיבוריו יצאו לאור עשרות ספרים: "ויואל משה", שו"ת "דברי יואל", ספרי "דברי יואל" עה"ת, ועוד.
שלחן ערוך, חלק יורה דעה (סימנים א-קכב), עם פירוש פרי חדש, מאת רבי חזקיה די סילוה. פיורדא, [תקכ"ט 1769].
עותק זה היה בידיו של הגה"ק רבי משה טייטלבוים אב"ד אוהעל, בעל ה"ישמח משה", אשר כתב בו מספר הגהות בכתב-יד קדשו:
בסימן כט (דפים טז/2-יז/1), שלוש הגהות ארוכות בהלכות טריפות, בכתב-יד קדשו של ה"ישמח משה". הגהות אלה נדפסו בקובץ "כרם שלמה", קמג, עמ' י-יא.
בסימן סט (דף נה/1), הגהה נוספת, בת מילה אחת, בכתב-יד קדשו של ה"ישמח משה" (הגהה זו לא נדפסה בקובץ הנ"ל).
שתי הגהות נוספות בדף נד/1 (הגהה בת מילה אחת) ובדף פט/2, יתכן שאף הן בכתב-יד קדשו.
רוב ההגהות קצוצות.
בעל ה"ישמח משה" היה רגיל לכתוב הגהות בשולי הגליונות של ספריו (ראה: ייטב פנים, למברג תרמ"ג, דף קנד/2, אות ד; הגאון הקדוש בעל ישמח משה, ברוקלין תשמ"ד, עמ' קעז-קעח; קטלוג קדם, 72, פריט 131).
בכמה מדפי הספר חותמות תלמידו של ה"ישמח משה" – רבי ישראל אפרים פישל שרייבר (סופר), אב"ד נאנאש, בעל "אפסי ארץ".
רבי ישראל אפרים פישל שרייבר [סופר], אב"ד נאנאש (תקפ"ב-תרנ"ט, אנצי' לחסידות, ב, עמ' תקפ"ד-תקפ"ה; החתם סופר ותלמידיו, עמ' רעח-רפ). אבי אמו היה חתן של רבי ישראל יהודה טייטלבוים – אחיו היחיד של ה"ישמח משה". רבי אפרים פישל היה תלמידם המובהק של דודו זקנו בעל ה"ישמח משה", של ה"חתם סופר", של ה"דברי חיים" מצאנז, ושל האדמו"ר רבי צבי הירש אב"ד ליסקא, בעל "אך פרי תבואה". היה ידיד נפשו של האדמו"ר בעל ה"ייטב לב" מסיגט, "והוא [הייטב לב] היה יודעו ומכירו עוד מימי עלומיו, בהיות אור שמשו זורח באוהעל" (מתוך הקדמת חתנו לספר "אפסי ארץ"). בשנת תרכ"ב התמנה לרבה של נאנאש שבהונגריה, שם כיהן ברבנות שלושים ושמונה שנה עד לפטירתו. ה"ייטב לב" אמר עליו: "בכל רבני המדינה [הונגריה] בימינו אלה, אינני רואה איש גדול המעלה כמו הרב מנאנאש, מלא תורה וחכמה ויראה קודמת וגדולה" (שם). מכתביו נדפס לאחר פטירתו ספר "אפסי ארץ", שלושה חלקים, על התורה (מונקאטש תר"ס-תרע"ב).
[1], קיו, קטז, קיו-קכט דף. 30 ס"מ. מצב טוב-בינוני. כתמים ובלאי. קרעים חסרים בדף השער ובדפים נוספים, עם פגיעה בטקסט, שוקמו בהשלמת נייר. בדפים האחרונים קרעים חסרים גדולים, הושלמו בצילום. השוליים נקצצו, עם פגיעה בהגהות. חותמות (בדף השער חותמות של הקהילה החרדית במיינץ). כריכת עור חדשה.
האדמו"ר הקדוש רבי משה טייטלבוים אב"ד אוהעל (תקי"ט-תר"א), מגדולי החסידות בהונגריה ובגליציה. גאון אדיר, ומקובל אלוקי, חריף ובקי בכל מכמני התורה, נגלה ונסתר. התפרסם בחייו כאיש אלוקים קדוש ונורא, בעל רוח הקודש, ופועל ישועות בקרב הארץ. רבנותו הראשונה הייתה בשיניווא בין השנים תקמ"ה-תקס"ח. בשנת תקס"ח נבחר לרב ואב"ד אוהעל והגליל. במחצית ימי-חייו הראשונה היה רבי משה מן ה"מתנגדים" לדרך החסידות, ובצעירותו נסע להקביל פני הגר"א בווילנא ולקבל תורה מפיו (ר"ב לנדוי, הגאון החסיד מווילנא, עמ' רצא, בשם רבי זלמן וובר. האדמו"ר מקלויזנבורג מביא עדות מעניינת מאותו ביקור, מה שסיפר סבו זקנו ה"ישמח משה" בעניני הנהגת הגר"א עם תלמידיו – שו"ת דברי יציב, ח"ד, יורה דעה, סימן קלא). במשך השנים התקרב רבי משה אל החסידות, בהשפעת חתנו הגאון רבי אריה ליב ליפשיץ מווישניצא, מחבר שו"ת "אריה דבי עילאי", ששכנעו לנסוע אל ה"חוזה מלובלין". אצל "החוזה" נוכח לראות גילויי רוח הקודש מובהקים, ומאז נהיה לתלמידו המובהק, התדבק בדרך החסידות והיה למפיצי תורתה בגלילותיו. מהפך זה חל אצלו בשנות רבנותו בשיניווא. כמו כן, נסע אל האדמו"ר ה"אוהב ישראל" הרב מאפטא. משנת תקע"ה החל לחלק קמיעות לנזקקים לישועה. "הפעולות והמופתים שנעשו ע"י הקמיעות מאתו, תלאה העט להעריך". לפי המסופר לבו היה מהסס בעניין הקמיעות האם להמשיך בכך, עד ששמע קול משמים שקרא לו בהקיץ: "אל תירא כי אתך אני" (תהלה למשה). עד היום מרבית הקמיעות וה"שמירות" בארצות אשכנז מיוחסים לתיקוני הקמיעות של בעל ה"ישמח משה", ובהם הנוסח הנדפס של "שמירה לילד וליולדת" ו"שמירה למגפה". גם נוסח ה"קרעסטירר'ס קמיעות" המפורסמים, שנכתבו ע"י אדמו"רים כסגולה לשמירה על הבית והרכוש, מקורם מבעל ה"ישמח משה".
מכתביו נדפסו ספרי הדרוש הנודעים שלו "ישמח משה" על התורה והמגילות ועל אגדות הש"ס, "תפילה למשה" על תהלים, ותשובותיו נדפסו בספר "השיב משה", ועוד ספרים. בסידורים רבים נספח ספרו "מעין טהור" על הלכות נדה, שנכתב ביידיש עבור נשות ישראל.
כתב-יד, ארבעה דפים (שמונה עמודים), תשובה בענייני פילוסופיה וקבלה, מאת הגה"ק רבי משה טייטלבוים אב"ד אוהעל – בעל ה"ישמח משה". כתיבת סופר. עם הגהה חתומה בת 10 שורות בכתב-ידו של נכדו ותלמידו האדמו"ר רבי יקותיאל יהודה טייטלבוים אב"ד סיגט – בעל ה"ייטב לב". [סיגט, תרכ"ו? 1866?].
ארבעה דפים (עוקבים) בפורמט גדול, כתובים משני צדיהם (שני טורים בכל עמוד).
תשובתו של בעל ה"ישמח משה" שלפנינו עוסקת בביאור משפט סתום המופיע בהקדמת ספר הרוקח לרבי אלעזר מגרמייזא. ה"ישמח משה" מבאר את כוונת הרוקח בכמה אופנים – על פי דרוש, רמז וסוד. הוא מאריך לכתוב בעומק על עניינים שונים, כגון ענייני דביקות הנפש בהשי"ת בעולם הזה ובעולם הבא; שכל הפועל; השארת הנפש ומושגים שונים בקבלה. בתשובה זו מופיעים ציטוטים והפניות רבות לעשרות ספרי מחקר, פילוסופיה, דרוש וקבלה. בתשובתו הוא מעמת את דעות הפילוסופים בעניינים הנ"ל עם דעות המקובלים, ומוכיח את צדקת שיטת המקובלים.
בסוף התשובה שלפנינו הוסיף העורך, נכדו ותלמידו בעל ה"ייטב לב", בכתב-יד קדשו, הגהה בת עשר שורות, בה מסביר את כוונת ספר הרוקח באופן פשוט יותר, על פי מה שכותב הרוקח במקום אחר בספרו. ההגהה מסתיימת בחתימתו: "כנ"ל ייט"ב" [=כ'ן נ'ראה ל'י י'קותיאל י'הודה ט'ייטלב'וים]. בתוך ההגהה ישנו משפט שה"ייטב לב" העביר עליו קו למחיקה (משפט שאכן לא נדפס). במשפט המחוק מופיעה חתימה נוספת שלו. בגוף התשובה ישנם עוד מספר מילים וסימונים בכתב-יד קדשו של ה"ייטב לב" לצורך עריכה וסידור הקטעים להדפסה.
התשובה שלפנינו נכתבה בשנות רבנותו של ה"ישמח משה" בשינאווא (שיניווא), בין השנים תקנ"א-תקס"ח. בתחילת התשובה נכתב: "תשובה לעיר מלוכה ווארשי" [ווארשא]. התשובה נדפסה לראשונה לאחר פטירת מחברה ה"ישמח משה" (תמוז תר"א), בלמברג, בסוף שנת תרכ"ו, בתחילת ספר השו"ת שלו "השיב משה", ובסופה נדפסה הגהתו של ה"ייטב לב". קיימים שינויים קלים בין הנוסח הנדפס לנוסח שבכתב-היד שלפנינו, הן בגוף התשובה של ה"ישמח משה" והן בהגהתו של ה"ייטב לב".
בנוסף לכך, בתשובה שנדפסה הושמטה פיסקה שלמה על ידי העורך, ה"ייטב לב". פסקה זו מופיעה בסוף התשובה שלפנינו. בעל ה"ישמח משה" כותב: "אין דרכי להשיב בענינים כאלה [של תורת הנסתר] במכתב, רק מפה לאוזן. רק בגופי הלכות בדין גיטין וחליצה, ועיגונא דאתתא, וסוטה, ואו"ה [=ואיסור והיתר], ודיני שבת וי"ט [=ויום טוב], ודיני ממונות, וכדומה בשאר הלכות, הנני תמיד אסקופה הנדרסת מוכן להשיב לכל שואלי דבר, כאשר ישאל איש בדבר אלקים, וח"ו למנוע בר". על פיסקה זו הועבר קו למחיקה על ידי ה"ייטב לב". למיטב ידיעתנו, פיסקה זו לא נדפסה מעולם.
ה"ייטב לב" ירש את כל כתבי זקנו ה"ישמח משה" (כתבים שלא היו ערוכים ומוכנים כלל לדפוס) וארגן את העתקתם, סידורם ועריכתם לדפוס, עם הגהותיו והערותיו. בין השנים תר"ט-תרכ"א הוציא לאור את חמשת הכרכים "ישמח משה" על התורה. על שאר כתבי זקנו הפקיד את חתנו רבי ישראל יעקב יוקל טייטלבוים אב"ד גורליץ, שערך והדפיס את השו"ת "השיב משה", ואת נכדו רבי משה דוד אב"ד לאפאש, שערך והדפיס את "תפלה למשה" על תהלים, ו"ישמח משה" על נ"ך.
[4] דף (8 עמ'). דפים עוקבים. 42 ס"מ. מצב טוב. כתמים ובלאי.
האדמו"ר הקדוש רבי משה טייטלבוים אב"ד אוהעל (תקי"ט-תר"א), מגדולי החסידות בהונגריה ובגליציה. גאון אדיר, ומקובל אלוקי, חריף ובקי בכל מכמני התורה, נגלה ונסתר. התפרסם בחייו כאיש אלוקים קדוש ונורא, בעל רוח הקודש, ופועל ישועות בקרב הארץ. רבנותו הראשונה הייתה בשיניווא בין השנים תקמ"ה-תקס"ח. בשנת תקס"ח נבחר לרב ואב"ד אוהעל והגליל. במחצית ימי-חייו הראשונה היה רבי משה מן ה"מתנגדים" לדרך החסידות, ובצעירותו נסע להקביל פני הגר"א בווילנא ולקבל תורה מפיו (ר"ב לנדוי, הגאון החסיד מווילנא, עמ' רצא, בשם רבי זלמן וובר. האדמו"ר מקלויזנבורג מביא עדות מעניינת מאותו ביקור, מה שסיפר סבו זקנו ה"ישמח משה" בעניני הנהגת הגר"א עם תלמידיו – שו"ת דברי יציב, ח"ד, יורה דעה, סימן קלא). במשך השנים התקרב רבי משה אל החסידות, בהשפעת חתנו הגאון רבי אריה ליב ליפשיץ מווישניצא, מחבר שו"ת "אריה דבי עילאי", ששכנעו לנסוע אל ה"חוזה מלובלין". אצל "החוזה" נוכח לראות גילויי רוח הקודש מובהקים, ומאז נהיה לתלמידו המובהק, התדבק בדרך החסידות והיה למפיצי תורתה בגלילותיו. מהפך זה חל אצלו בשנות רבנותו בשיניווא. כמו כן, נסע אל האדמו"ר ה"אוהב ישראל" הרב מאפטא. משנת תקע"ה החל לחלק קמיעות לנזקקים לישועה. "הפעולות והמופתים שנעשו ע"י הקמיעות מאתו, תלאה העט להעריך". לפי המסופר לבו היה מהסס בעניין הקמיעות האם להמשיך בכך, עד ששמע קול משמים שקרא לו בהקיץ: "אל תירא כי אתך אני" (תהלה למשה). עד היום מרבית הקמיעות וה"שמירות" בארצות אשכנז מיוחסים לתיקוני הקמיעות של בעל ה"ישמח משה", ובהם הנוסח הנדפס של "שמירה לילד וליולדת" ו"שמירה למגפה". גם נוסח ה"קרעסטירר'ס קמיעות" המפורסמים, שנכתבו ע"י אדמו"רים כסגולה לשמירה על הבית והרכוש, מקורם מבעל ה"ישמח משה".
מכתביו נדפסו ספרי הדרוש הנודעים שלו "ישמח משה" על התורה והמגילות ועל אגדות הש"ס, "תפילה למשה" על תהלים, ותשובותיו נדפסו בספר "השיב משה", ועוד ספרים. בסידורים רבים נספח ספרו "מעין טהור" על הלכות נדה, שנכתב ביידיש עבור נשות ישראל.
האדמו"ר הקדוש רבי יקותיאל יהודה טייטלבוים (תקס"ח-תרמ"ג), בן רבי אלעזר ניסן טייטלבוים אב"ד סיגעט, וחתן רבי משה דוד אשכנזי – הרב מטולטשווא שעלה לצפת. תלמידו המובהק של אבי-אביו האדמו"ר בעל "ישמח משה" רבי משה טייטלבוים אב"ד אוהעל, אשר היה מקרבו ביותר וגילה לו גילויים שמימיים מדברים שהתגלו אליו ברוח הקודש. היה גם מתלמידיו של האדמו"ר רבי אשר ישעיה מרופשיץ. בשנת תקצ"ג (בהיותו כבן 25) נתמנה לרב בסטרופקוב, ולאחר פטירת סבו הגדול נתקבל לעלות על מקומו כאב"ד אוהעל. לאחר מכן התמנה לרבנות בגורליץ ולאחר מכן בדרוהוביטש. בשנת תרי"ח עבר לכהן ברבנות סיגעט בירת מחוז מארמארוש והקים ישיבה גדולה, בה למדו בתקופת פריחתה כמאתיים תלמידים. בין תלמידיו שם נודע הגאון רבי שלמה ליב טאבאק בעל "ערך שי" וראב"ד סיגעט. נכדו מעיד כי "היה להם לאב הרחמן ונשאם על כתפיו כאשר ישא האומן את היונק, והשגיח עליהם בפרטיות שילמדו תורה בקדושה ובטהרה". מסיגעט נתפרסם שמו על פני כל הארץ, ואלפי חסידים נהרו אל העיר, ליטול ממנו עצה ותבונה, להתברך ולהיוושע מפיו. נודע בקדושתו הרבה ונכדו האדמו"ר רבי יואל מסאטמר העיד עליו שמעולם לא פגם בקדושתו. סיפורי מופת רבים מסופרים אודותיו, בהם דברי פלא שהתגלו לו ב"רוח הקודש". מקובל היה בדורו כמי שיודע את מחשבות העומדים מולו, וסיפורים מופלאים התפרסמו אודות כך. על מצבתו נכתב: "הרב המפורסם שמו נודע בשערים, העמיד תלמידים הגונים וישרים, השאיר אחריו חיבורים יקרים". נודע בספריו: ספר ייטב לב על התורה, ספר ייטב פנים על המועדים, ספר רב טוב על התורה ושו"ת אבני צדק.